مهدی مختاری، مدیر گروه سلامت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی   در خصوص لزوم بهره‌مندی سیاست‌های جمعیتی از مشوق‌های فرزندآوری گفت: جامعه پزشکی به عنوان یک جامعه مرجع در کشور ما مطرح است و این نشان می‌دهد که اگر مسئولان این گروه بخواهند در تشویق مردم به فرزندآوری و تعیین و اجرای سیاست‌های مرتبط با آن نقش آفرینی کنند، اتفاقات خوبی در زمینه جمعیت خواهد افتاد.

وی تصریح کرد: در دهه 60 و 70 در کشور این جامعه پزشکی بودند که مردم را با توجه به شرایط آن روز کشور و سیاست‌های تعیین شده به داشتن فرزند کمتر و سر دادن شعار «فرزند کمتر زندگی بهتر» تشویق کردند و تمرکز اجرای چنین سیاستی به طور مستقیم بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور و مشخصاً بر عهده شبکه بهداشت و درمان کشور بود و برای جمعیت مرجع، پزشک و گفته‌های پزشک محور انجام کارها و تصمیم گیری‌ها بود.

این کارشناس مرکز پژوهش‌ها اضافه کرد: نظام سلامت هم از طریق مراکز بهداشت و درمان در دهه 60 و 70، به دلیل مواجهه مستقیم با مردم به راحتی روی مردم و تغییر نوع نگاه آن‌ها به فرزندآوری بسیار تأثیر گذار بود.

مختاری همچنین یادآور شد: فعالیت‌های فرعی در صدا و سیما و تبلیغات داشتن دو فرزند کافی است و ساخت برنامه‌هایی با این مضمون در عدم تمایل ایرانی‌ها به داشتن دو فرزند یا کمتر در دهه 60 و 70 بی تأثیر نبود اما آنچه به طور کامل نقش عملیاتی داشت، مواجهه مستقیم پزشکان و کادر سلامت آن زمان با مردم بود.

وی اضافه کرد: اما متأسفانه در حال حاضر هیچ گونه تحرک قابل توجهی از طرف وزارت بهداشت و نظام سلامت فعلی کشورمان نمی‌بینیم و خیلی از مسئولان از وظیفه تشویق مردم به فرزند آوری غافلند و از زیر بار این مسئولیت شانه خالی می‌کنند.

کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: مسئولان نمی‌خواهند وارد موضوع تشویق مردم به فرزند آوری بشوند که این موضوع یا تفسیر شخصی از موضوع است یا منافع فردی آن‌ها دچار لطمه و زیان می‌شود.

مختاری همچنین یادآور شد: بی‌تفاوتی برخی از مسئولان به سیاست‌های کلان کشور و از جمله سیاست ضرورت فرزند آوری و تشویق مردم به عملی شدن این سیاست هم معضل دیگری است که در حال حاضر مانع تحقق و اجرایی شدن سیاست‌های تشویقی فرزندآوری برای عموم مردم است.

وی در ادامه اظهار کرد: نظام سلامت ما به طور عمده تحت نفوذ پزشکان است و پایش اظهارات مسئولین نظام سلامت نشان می‌دهد که بیشتر به دغدغه‌های صنفی حساس است و مسائل دیگر در اولویت بعدی قرار دارند.

این کارشناس مرکز پژوهش‌ها خاطرنشان کرد: عمده مطالبه مسئولان وزارت بهداشت طی سال‌های گذشته، مربوط به جامعه پزشکی کشور و مسائل مربوط به آن‌هاست و مطالبه‌ای درباره جامعه نداشته‌اند و به سمت موضوع جمعیت، ضرورت و اهمیت افزایش جمعیت رغبت و تمایلی نشان نداده‌اند.

مختاری اضافه کرد: عدم همراهی نظام سلامت با سیاست‌های تشویق به فرزند آوری به خصوص عدم همراهی جامعه پزشکی نشان از تعارض منافع دارد. در غیر این صورت نظام سلامت باید مثل دهه 60 و 70 در این زمینه پیشتاز می‌بود.

وی همچنین تصریح کرد: کارکنان حاضر در مراکز بهداشت، حتی پزشکان در مطب‌ها و بیمارستان‌ها در دهه 60 و 70 با مادری که بیشتر از 2 فرزند به دنیا می‌آورد، برخورد می‌کردند که چرا اقدام به فرزند آوری کرده است و او را از انجام این کار نهی می‌کردند و کار وی را به او بد تلقی می‌کردند. اما علی رغم تغییر سیاست‌های کلان کشور به سمت فرزند آوری، جامعه پزشکی هنوز فرزند آوری را برای مادران به هیچ وجه تشویق نمی‌کند که هیچ، گاه مواجه هستیم با افرادی که بارداری و فرزند آوری را تقبیح می‌کنند.

مختاری اضافه کرد: هر چقدر مدیریت کلان کشور از رهبری تا سران 3 سه قوه بر ضرورت افزایش جمعیت، فرزندآوری و نقش آن در کاهش چالش‌های راهبردی کشور تاکید می‌کنند، نظام سلامت کشور مخالف منویات رهبری، سیاست‌های نظام و مخالف مردم و بر اساس تشخیص خودشان هنوز معتقد هستند که مردم باید فرزند کمتری داشته باشند.

وی در ادامه یادآور شد: بسیاری از پزشکان از لحظه به دنیا آمدن بچه اول و دوم به بعد توسط مادر برخورد خوبی با او ندارند و این قبیل برخوردهای پزشک به جای رفتار حمایتی و عاطفی مثبت، مادر را دچار ناراحتی و تنش می‌کند و امنیت روانی او را به خطر می‌اندازد و احساس می‌کند در جامعه جایگاه درست و مناسبی ندارد و این در حالی است که در کشورهای اروپایی چنین رفتاری با مادر صورت نمی‌گیرد.

این کارشناس تصریح کرد: پزشکان و پرستاران حاضر در بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در لحظه مواجهه با مادری که فرزند اول به بعد خود را به دنیا می‌آورد، رفتار و برخورد مناسبی ندارند و با لحنی سرزنش کننده با مادر صحبت می‌کنند و به او می‌گویند که چرا با داشتن یک فرزند باز هم مادر شده است و نیاز روانی و روحی مادر در آن شرایط سخت را نادیده می‌گیرند.

وی همچنین اضافه کرد: پرستاران، پزشکان و بسیاری از پرسنل حاضر در بیمارستان با مشاهده مادری که فرزند دوم و بعد از آن را به دنیا آورده است او را بسیار سرزنش می‌کنند و از همان لحظات اول در او بیم و نگرانی از چگونگی بزرگ کردن بچه و دیگر مشکلات ایجاد می‌کنند.

کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی یادآور شد: نظام سلامت حاکم در کشورهای خارجی برای زوجی که بچه‌دار شده‌اند و شرایط پس از زایمان مادر، تسهیلات ویژه‌ای در نظر می‌گیرد اما در کشور ما متأسفانه حتی در دوران زایمان برای مادر باردار هم هیچ گونه تسهیلات و مشوق‌های خاصی در نظر گرفته نمی‌شود و پس از زایمان هم مادر را کلاً فراموش می‌کنیم و افسردگی پس از زایمان هم یکی از پیامدهای همین نوع رفتار است.

مختاری تاکید کرد: زایمان و مادر شدن در میان جامعه پزشکی امروز هم بیشتر به عنوان یک موضوع بالینی و گاه جراحی برشمرده می‌شود و به عنوان یک واقعه با ابعاد مختلف اجتماعی و فرهنگی به آن نگاه نمی‌شود.

وی تصریح کرد: نظام سلامت ما نیازمند وقوع یک انقلاب فرهنگی هم در لایه سیاست‌گذاران و هم در لایه ارائه دهندگان خدمات و در رأس آنها جامعه پزشکی است تا بتواند همگام با نظام اجتماعی و فرهنگی کشور و در راستای سیاست‌های تعیین شده در کشور پیش برود.

کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: وظیفه خطیر نظام سلامت، طراحی برنامه عملیاتی قوی برای تأثیر نقش تاریخی خود در افزایش جمعیت و فرزندآوری است، و در این زمینه نیز مثل همه سیاست‌های حوزه سلامت، پزشکان و سایر کارکنان نظام سلامت باید نقش محوری داشته باشند. شبکه بهداشت کشور ظرفیت خوبی برای فرهنگ سازی است و تغییر رفتار و فرهنگ اول باید از کادر سلامت آغاز شود.