بزرگنمایی:

شبکه خبری «تی . ار. تی» ترکیه در گزارشی با اشاره به کودتای اخیر گینه توسط نیروهای نظامی به بررسی وضعیت ناپایدار سیاسی در کشورهای قاره آفریقا پرداخته و کودتاهای نظامی در کشورهای مختلف آن را یک پدیده رایج و بخشی از زندگی سیاسی این کشورها برشمرده است.

این شبکه خبری گزارش داد:

استعمار کشورهای آفریقایی را به کانون درگیری و جنگ تبدیل کرد و در معرض دگرگونی های خشونت آمیز قدرت قرار داد تا جایی که تعداد کودتاها از مرز دویست کودتا فراتر رفت ، از جمله چهار کودتایی که فقط در سال جاری اتفاق افتاد و شروع آن از آفریقای مرکزی و پایان آن در گینه بود.

 کودتای اخیر به رهبری نیروهای ویژه گینه در روز یکشنبه 5 سپتامبر، علیه «آلفا کنده» رئیس جمهور گینه رخ داد و متعاقب آن نهادهای دولتی تعلیق شد که چنین وقایعی در آفریقا یک رویداد منحصر به فرد نیست، زیرا بارها در این قاره تکرار شده است.

ناظران معتقدند که تصرف خشونت آمیز ژنرال ها تا زمانی که توجیهات و انگیزه های آن وجود داشته باشد، ویژگی ذاتی ژئوپلیتیک آفریقا باقی خواهد ماند.

کودتا از شمال تا جنوب قاره آفریقا

در حالی که کشورهای آفریقایی از زمان رسیدن به استقلال به دنبال دستیابی به وحدت بودند ، اکثر آنها امروز در مسیر سیاسی هنوز با کودتاهای نظامی درگیر هستند و نمی توان کشوری را در این قاره از این مورد استثنا کرد.

با این حال، تلاش ها برای کودتا از نظر شدت و سرعت از کشوری به کشور دیگر با توجه به شرایط حاکم بر آنها متفاوت است که به عنوان مثال به برخی از این کشورها اشاره می شود:

سودان

سودان در فهرست کشورهای آفریقایی قرار دارد که بیشترین تعداد کودتا را ثبت کرده است. از زمان استقلال این کشور از استعمار  بریتانیا در سال 1956 بالغ بر 15 تلاش برای کودتا صورت گرفته که اکثر آنها شکست خورده اند و تنها 4 مورد از آنها موفقیت آمیز بوده است و آخرین مورد آن در آوریل سال جاری  بود. در سال 2019 به دنبال  قیام مردمی علیه دولت، «صادق المهدی» نخست وزیر وقت را سرنگون کرد. وی بعد از عمر البشیر که رهبر کودتای نظامی در ژوئن 1989بود، حکومت را به دست گرفته بود.

هر چند سودان در تلاش است تا به ثبات سیاسی برسد اما کشمکش های داخلی و مداخلات خارجی آن را متزلزل کرده است.

بروندی

به دلیل اختلافات جاری بین گروه های هوتو و توتسی، جمهوری بروندی واقع در قلب منطقه دریاچه های بزرگ آفریقا از سال 1993 تاکنون حدود 11 کودتا را تجربه کرده که این کشور  در طی 12 سال درگیر جنگ ها و درگیری های خونین بوده است.

بورکینافاسو

بورکینافاسو از زمان استقلال در سال 1960 شاهد تقریبا 10 کودتا بوده است که آخرین آن در سال 2015 در زمان ریاست جمهوری «بلز کومباوری » اتفاق افتاد و منجر به برکناری وی و جایگزینی «میشل کافاندو» شد. اما مرگبارترین این کودتاها در سال 1987 رخ داد، زمانی که ژنرال «بلز کامپوره» کودتایی را علیه ژنرال «توماس سانکارا»، رئیس جمهور چپ گرا به راه انداخت و با گذشت کمتر از یک سال از ریاست جمهوری او حکومت را در دست گرفت.

مالی

جمهوری مالی در غرب آفریقا چندین تلاش را برای کودتا تجربه کرده است. در سال 2012، ارتش «احمد تومانی توره» را سرنگون کرد و یک کمیته نظامی به رهبری «احمد سانوگو » انحلال دولت او را اعلام کرد. پس از چند سال در ادامه تنش های سیاسی  در سال 2020، ارتش مالی رئیس جمهور «ابراهیم بوباکار کیتا» را برکنار کرد اما تحریم های بین المللی مانع از قدرت گرفتن ارتش شد.

ارتش مالی دوباره با تلاش و برنامه ریزی به قدرت بازگشت و علیه رئیس جمهور و نخست وزیر در سال 2021 قیام کرد و کلنل «اسیما گویته» به عنوان رئیس جمهور انتقالی جدید تعیین گردید و ارتش متعهد شد که قدرت را در اوایل سال 2022 به شهروندان منتخب واگذار کند.

گینه

در پی بحران شدید سیاسی و اقتصادی که این کشور غربی آفریقایی فقیر با وجود منابع معدنی فراوان تجربه است، افسران نیروهای ویژه گینه رئیس جمهور آلفا کنده را دستگیر کردند و روز یکشنبه 5 سپتامبر(4 مرداد) انحلال نهادهای دولتی را اعلام کردند.

همچنین در سال 2008 ، چند ساعت پس از اعلام خبر درگذشت رئیس جمهور «لانسانا کونته» ، یک گروه نظامی به رهبری «موسی دادیس کامارا» در آن زمان قدرت را در دست گرفت.

دلایل پنهانی کودتاها

علیرغم محکومیت جامعه بین المللی و امتناع آن از به رسمیت شناختن هرگونه قدرتی که به زور و غیر دموکراتیک تصرف شده است ، کودتاهای نظامی هنوز یک واقعیت پرتکرار در قاره آفریقا هستند که تحت تأثیر یکدیگر قرار می گیرند.

کارشناسان و تحلیلگران دلایل اصلی این امر را تقسیم بندی مرزهایی  می دانند که کشورهای آفریقایی با نژادهای مختلف قومی و قبیله ای از استعمارگران خود به ارث برده اند که نتیجه آن درگیری و رقابت مداوم بین آنها برای کسب قدرت است زیرا هنوز نمی توانند که حکومت را از طریق دموکراسی و صندوق های رای به دست آوردند.

علاوه بر این نیروهای غربی همچنان به مداخله در سیاست کشورهای آفریقایی ادامه می دهند و گاهی متحدان خود را وادار می کنند تا در صحنه سیاسی پیش قدم شوند و این امر سبب می شود تا جو سیاسی دوباره توسط نیروهای نظامی ملتهب شود.

در عین حال، شرایط اقتصادی، فساد گسترده و شرایط نامناسب زندگی نقش مهمی در دامن زدن به درگیری ها و افزایش تنش میان  ژنرالهایی دارد که مدعی اصلاح حکومت با تصرف قدرت از حاکمان فعلی هستند.

همه این عوامل با هم ترکیب می شوند تا کودتاهای نظامی به یکی از ویژگی های صحنه سیاسی در کشورهای قاره آفریقا تبدیل شوند. این نوع  کودتاها در کشورهای آفریقای جنوبی مانند نامیبیا، بوتسوانا و ...   کمتر اتفاق می افتد که نویدبخش برقراری ثبات در این مناطق است.