چاپ

سران روسیه و ترکیه پس از سه ساعت مذاکرات درباره تنش‌های بوجود آمده در ادلب استانی در شمالغرب سوریه و در همسایگی ترکیه به توافق رسیدند. توافقنامه ای که روسیه و ترکیه به آن دست یافتند آنگونه که آناتولی گزارش داده است مهمترین بندهای آن شامل موارد زیر است؛

-توقف جنگ درمنطقه کاهش تنش ادلب از بامداد روز ششم مارس 2020.

-ایجاد کریدور امن به عرض 6 کیلومتر در شمال و 6 کیلومتر در جنوب جاده ام 4 در شمال غرب سوریه که حلب را به لاذقیه متصل می کند و چارچوب آن نیز ظرف هفت روز آینده مشخص خواهد شد.

- آغاز گشت های مشترک روسیه و ترکیه از 15 مارس 2020 در طول جاده ام 4 از شهرک ترنبه واقع در دو کیلومتری شهر سراقب.

-ترکیه و روسیه به عنوان دو ضامن آتش بس با توجه به توافق های چهارم مه 2017 و 17 سپتامبر 2018 تعهدات قوی خود نسبت به حاکمیت، استقلال، وحدت و یکپارچگی خاک سوریه را مجدداً اعلام می کنند.

-بحران سوریه راه حل نظامی ندارد. باید از وخامت بحران انسانی جلوگیری و از جان غیرنظامیان محافظت کرد. کمک های بشردوستانه برای تمام نیازمندان بدون هیچ پیش شرطی ارسال و زمینه بازگشت داوطلبانه سوری ها به کشورشان فراهم شود.

اوضاع ادلب پس از توافق سران روسیه و ترکیه

به دنبال این توافق آنگونه که منابع سوری از میادین جنگ گزارش داده اند، آرامش نسبی و شکننده ای در منطقه ادلب در شمال غرب سوریه از بامداد امروز برقرار شده است. گروه موسوم به دیده بان حقوق بشر سوری که مقر آن در لندن قرار دارد، گزارش داد: با وجود توقف حملات هوایی جنگنده های روسی و سوری اما چند گلوله توپ از سوی ارتش سوریه به مواضع مخالفان در حلب و حماه شلیک شده است.

«عبدالباری عطوان» تحلیلگر معروف جهان درباره این توافق در رای الیوم نوشته است: «توافق اردوغان و پوتین در وهله اول به مفهوم حفظ اوضاع کنونی و باقی ماندن ارتش سوریه در همه مناطقی که پس گرفته و مساحت آن بالغ بر 600 کیلومترمربع می شود از جمله شهر راهبردی سراقب است و اینکه مهلت اردوغان و درخواستش برای خروج ارتش سوریه راه به جایی نبرده است. این توافق به منظور حفظ آبروی اردوغان و پایین آمدنش از درخت تهدیدات زیاد بود و اینکه یورش نظامی که نامش را سپربهار نامید ارزشی ندارد.

عطوان آورده است: راهبردی که پوتین در برخورد با پرونده سوریه از آن پیروی می کند بر اساس پیشروی نظامی در وهله اول و بازپس گیری مناطق زیاد و سپس تثبیت آنها از طریق توافقات با ترکیه به عنوان حامی گروههای مسلح و تشکیل گشت های مشترک یا ایجاد مراکز نظارتی ترکیه به منظور خاکستر بر چشم پاشیدن است و این راهبردی هوشمندانه است که تحرکات همتای ترکیه ای که بر اساس کشاندن امور به سوی تنش است را از بین می برد.

این تحلیلگر جهان عرب تاکید کرد: مذاکرات سه ساعته نشان از اوج اختلافات و اصرار هر طرف به ویژه روسها بر مواضع بود. موضع روسها روشن بود و زمانی که ارتش سوریه عملیات خود در حومه ادلب شروع کرد با چراغ سبز روسیه و برای اجرای توافق سوچی بود که طرف ترکیه ای آنرا رعایت نکرده بود.

وی می نویسد: نکته جالب توجه این است که در این توافق اصلاً اشاره ای به جاده ام 5 که دمشق را به حلب متصل می کند، نشده است و گشت های روسی و ترکی فقط در جاده ام4 حلب به لاذقیه گشت زنی می کنند و این یعنی اینکه جاده ام5 تحت کنترل ارتش سوریه به طور کامل خواهد ماند و نه ترکیه و نه گروههای مسلح نقش امنیتی در آن ندارند و این تحول بسیار مهمی برای اقتصاد سوریه و حاکمیت و شوکت آن است.

تروریستها دیگر نمی توانند از سپرانسانی استفاده کنند

عطوان نوشت: اما درباره کریدور امنیتی در ادلب مفهومش اجازه خروج دادن به غیرنظامیان سوری از شهر و رفتن به مناطق تحت کنترل ارتش سوریه مشابه آنچه در شرق حلب، غوطه دمشق و جنوب سوریه رخ داد، است تا گروههای مسلح از سپر انسانی محروم شوند.

وی آورده است: گفته پوتین درباره سند مشترک به مثابه اصلاحات جدید در توافق سوچی با توجه به متغییرات اخیر در ادلب است و شاید برای راضی کردن طرف ترکیه ای است و اینکه دستاوردی در قبال امتیازات از دست داده، دارد. تثبیت مناطقی که ارتش سوریه پس گرفته است و تاکید پوتین مبنی بر اینکه تحرکات گروههای مسلح در ادلب به ازسرگیری اقدامات نظامی که منجر به کشته شدن نظامیان ترک شد، منجر شده است به مفهوم تبرئه ارتش سوریه و خط بطلانی بر روایت ترکیه در سرزنش ارتش سوریه درباره درگیری اخیر در ادلب است.

وی نوشت: با نگاهی به مفاد توافق و چهره سران روسیه و ترکیه در نشست خبری مشترک به ویژه چهره درهم پوتین می توان دریافت که نردبانی از سوی پوتین به همتای ترک خود برای پایین آمدن از درخت بلندی که به بالای آن از طریق حمله اش رفته، داده است تا از رویارویی بزرگ پرهیز شود و سیاست در تنگنا قرار دادن گروههای تروریستی ادامه یابد تا منتظر نبرد آتی که احتمالاً سرنوشت ساز و تمام کننده خواهد بود، باشد.

عطوان می نویسد: آنچه برای اردوغان مهم است عدم سرازیر شدن آوارگان به اراضی ترکیه است و به نظر می رسد که کریدور امن مورد توافق در نشست اخیر در کاستن از نگرانی و ترسش موثر باشد و بعید نمی دانیم که بشار اسد رئیس جمهور سوریه عفو سراسری درباره افراد مسلح و خانواده های آنها در ادلب طی روزهای آتی صادر کند تا به آنها مجال حل مشکل از طریق کمیته های آشتی داده شود.

اردوغان فعلاً از معرکه گریخت

وی تاکید کرد: اردوغان دستاورد مهمی به طور موقت به دست آورد و آن پرهیز از رویارویی نظامی با روسها و سوریه بود به ویژه که رئیس جمهور روسیه دستور لشکرکشی هوایی و دریایی داد و ناوهای جنگی آن به دریای مدیترانه رسیدند که این نشان از عزمش برای اجرای بندهای توافق سوچی با قدرت بود».

اما نکته ای که جدای از توافق میان اردوغان و پوتین می توان گفت این است که ادلب منطقه ای متعلق به سوریه است و دمشق حق دارد که با همه ابزار در راستای بازپس گیری آن حرکت کند و مردم آنرا از شر تروریستهایی که از ساکنان به عنوان سپر انسانی استفاده می کنند رها کند و از سوی دیگر نمی توان به توافقی که شب گذشته میان سران روسیه و ترکیه رخ داد و تداوم آن امید چندانی داشت به ویژه که ساعات اولیه پس از توافق درگیری هایی میان ارتش سوریه و نظامیان ترکیه رخ داد. اما جدای از این آنچه در توافق میان پوتین و اردوغان رخ داد در واقع خروج موقت اردوغان از مخمصه ای بود که خود را در آن گرفتار کرده بود و فعلاً پوتین وی را از مهلکه رهانیده است. اردوغان به خوبی دریافت که نه می تواند روی کمک آمریکا و ناتو حساب ویژه ای باز کند و نه دیگر اروپا حاضر به باج دادن به وی است.

توافقی که رخ داد نشان داد که رجزخوانی اردوغان راه به جایی نبرده است و ارتش سوریه در مناطقی که بازپس گرفت ماند و منتظر نبرد سرنوشت ساز و نهایی برای بازپس گیری ادلب می ماند و این در حرفهای بشار اسد رئیس جمهور سوریه در گفتگو با روسیه 24 هویداست زیرا وی اعلام کرده است که پس از پاکسازی ادلب نیروهای ارتش سوریه به سوی شرق سوریه حرکت خواهند کرد. به هر حال باید منتظر ساعات و روزهای آتی ماند که آیا اوضاع ادلب تامدتی مسکوت می ماند یا نبرد تمام کننده خیلی زودتر رخ خواهد داد.